پرده اول: آزمونی سخت برای اولین شهردار بومی
نزدیک به چهل سال از انقلاب می‌گذرد تا در آغاز فعالیت پنجمین دوره شوراها، اولین شهردار بومی مبارکه انتخاب می‌شود. هم شهروندان از این انتخاب خوشحال می‌شوند و هم کارمندان. انتظارات بالا می‌رود. حالا مردم خواسته‌های بیشتری دارند؛ اما این انتخاب هم‌زمان می‌شود با خالی شدن دست‌ها و جیب‌های شهرداری. عوارض ارزش‌افزوده و آلایندگی که در سالیان قبل اصلی‌ترین منبع درآمدی شهرداری بود، به ناگهان ناچیز می‌شود. اگر بگویم که شهرداری مبارکه هم‌زمان با شروع به کار شهردار جدید در میانه‌های سال 96 به تاجری ورشکسته می‌ماند، بیراه نگفته‌ایم. نبود درآمد و نقدینگی را بگذارید در کنار بدهی انباشت شده سال‌های قبل و پروژه‌های نیمه‌تمام و حقوق معوقه پرسنل و خشک‌سالی و بحران آب (در سال 97) و بارندگی شدید و روان شدن سیل (در آغاز سال 98) و شیوع ویروس کرونا (در پایان همان سال) و وضعیت نامناسب اقتصادی و درنهایت یک شهر انتظار و توقع که باید شهرداری پاسخگو باشد. این‌همه مشکل و مانع دست‌به‌دست هم داده بودند تا آزمونی سخت برای این دوره از مدیریت شهری مبارکه رقم بخورد.
پرده دوم: کاهش درآمدها و شروع بحران‌ها
قرار بود با سید محسن هاشمی، اولین شهردار بومی مبارکه، درباره آزمون سخت سه سال گذشته و یک سال پیش، رودررو گفت‌وگو کنیم. وقتی از او درباره شروع فعالیتش پرسیدیم قصه را این‌گونه آغاز کرد: «شروع کار من در اواخر سال ۹۶ هم‌زمان شد با استانی شدن پرداخت عوارض ارزش‌افزوده و آلایندگی که به‌شدت درآمدهای شهرداری را کاهش داد. بدهی‌های به‌جامانده از دوره‌های قبل در کنار پروژه‌های نیمه‌تمام و نبود نقدینگی برای پرداخت حقوق شرایط سختی ایجاد کرده بود. همان سال چهار ماه از حقوق پرسنل معوق بود که به شکل معجزه‌آسایی با پیگیری‌هایی که انجام شد در آخرین روزهای سال بخشی از مطالبات وعیدی پرسنل پرداخت شد تا سال ۹۷ باانگیزه بیشتر نسبت به سال قبل شروع شود. سال ۹۷ بیشتر به اولویت‌هایی که مطالبه و نیاز مردم بود مثل نگهداری، نظافت، حمل‌ونقل عمومی، ترمیم ترانشه ها، دفع آب‌های سطحی و ... پرداخته و در کنار آن تلاش شد برخی پروژه‌های عمرانی در محلات شهر اجرا شود؛ البته بحران خشک‌سالی و کم‌آبی مشکلات را مضاعف کرده بود، بااین‌حال تجربه سال ۹۶ از یک‌سو و کاهش هزینه‌ها از سوی دیگر کمک کرد که وضعیت مدیریت شود.»
پرده سوم: اجرای پروژه‌های عمرانی
شهردار مبارکه روایتگر خوبی بود و این موضوع کار ما را ساده‌تر می کرد. او با آرامش و دقت داستان چگونگی اداره شهر با دستان خالی را روایت می‌کرد. از سال 96 شروع کرد و از 97 گفت و حالا به سال 98 رسیده بود: « سال ۹۸ نیز هم‌زمان شد با شروع بارندگی‌های شدید و جاری شدن سیل. ازآنجاکه در سال‌های گذشته به‌واسطه خشک‌سالی، هدایت آب‌های سطحی مغفول مانده بود، مشکلاتی برای شهروندان در نقاط مختلف شهر ایجاد شد؛ بنابراین حرکتی برای اصلاح معابر و هدایت آب‌های سطحی و رفع مشکلات شروع شد. تمامی مسیر سیل‌ها و انهار سطح شهر شناسایی و با پیگیری ادارات مربوطه، مسیرهای تصرف‌شده توسط کشاورزان آزاد و چندین کیلومتر مسیر سیل پاک‌سازی شد. در این سال پرداخت حقوق و مزایای پرسنل نظم گرفت و اجرای پروژه‌های عمرانی نیز شروع شد.»
پرده چهارم: سالی پر از پروژه برای شهر
هاشمی به سال 99 رسید. سالی که قرار است زحمات آنچه در سه سال گذشته برای شهر کاشته است، را برداشت کند: «برای سال ۹۹ برنامه‌ریزی کردیم تا پروژه‌های در دست اقدام و نیمه‌تمام تکمیل و به بهره‌برداری برسد. هرچند شیوع ویروس کرونا کمی این برنامه‌ریزی را تحت تأثیر قرارداد، اما اتفاقات خوبی در حوزه عمرانی خواهد افتاد. امسال در بحث پروژه‌های عمرانی تمام مقدمات لازم پیش‌بینی‌شده و تنها مشکل ما تأمین اعتبار است. امیدوارم این اتفاق بیفتد تا در فرصت کوتاه باقیمانده تا پایان دوره پروژه‌ها را به بهره‌برداری برسانیم.
پرده پنجم: تدوین سند 5 ساله و 20 ساله
از شهردار مبارکه پرسیدیم وقتی شهرداری را تحویل گرفت، نقشه راه و سند چشم‌اندازی بود تا بر اساس آن راه را ادامه دهید و شهر را مدیریت کنید. پاسخش نشان داد که این کار را نیز باید در دوران مدیریتی خودش رقم می‌زد: « سندی تدوین‌شده بود که در عمل کاربردی نداشت و راهگشا نبود؛ بنابراین طی فراخوانی با یک شرکت دانشگاهی (اصفهان) برای تدوین سند چشم‌انداز قرارداد منعقد کردیم. البته از این شرکت خواستیم این سند را با توجه به واقعیت موجود شهر تدوین کنند، نه پشت درهای بسته. از انها خواستیم هم سند 5 ساله برای شهر تدوین کنند و هم سند 20 ساله. خوشبختانه امروز تدوین این سند در مراحل نهایی قرار دارد و به‌زودی تحویل می‌شود. البته ما منتظر ننشستیم تا سند کامل شود، بلکه هم‌زمان با جمع‌آوری اطلاعات، برنامه‌ریزی‌های خود را به‌روز و بر مبنای اطلاعات روز تصمیم‌گیری کردیم.»
پرده ششم: اقتصاد، اشتغال و درآمد پایدار
سندی که در مراحل نهایی قرار دارد و بر اساس واقعیات موجود است، می‌توانست اطلاعات خوبی از اولویت‌ها و نیازهای شهر داشته باشد؛ بنابراین از شهردار مبارکه خواستم تا خلاصه‌ای از مهم‌ترین اولویت‌ها بگوید: « در همه اطلاعات جمع‌آوری‌شده از اقشار مختلف، چند محور تکرار شده بود که شامل اقتصاد شهر، اشتغال و درآمد پایدار بود. اگر اقتصاد و اشتغال شهر شکوفا شود خودبه‌خود درآمد شهر نیز پایدار می‌شود. مهم‌ترین تدبیری که می‌شد برای تحقق این خواسته‌ها اندیشید این بود که به‌غیراز صنعت، محور دیگری برای توسعه شهر در نظر گرفته شود و آن محور چیزی جز توسعه صنعت گردشگری نبود؛ بااین‌حال مبارکه خود به‌تنهایی نمی‌توانست این مهم را عملیاتی کند، مگر با همکاری سایر شهرداری‌های شهرستان. در این راستا جلسات خوبی با آن‌ها برگزار شد تا شرایط مناسبی برای ماندگاری حداقل 3 تا 5 روزه گردشگر داخلی و خارجی ایجاد کنیم. درنتیجه یک مسیر و دالان گردشگری در هفت شهر شهرستان طراحی کردیم و مبارکه به‌عنوان پایلوت این طرح در استان انتخاب شد.
پرده هفتم: از مجتمع کارگاهی تا مشارکت بخش خصوصی
شهردار مبارکه در ادامه از دو اقدام مهم دیگر که می‌توانست به رونق شهر و ایجاد درآمدهای پایدار کمک کند، سخن گفت؛یعنی بهره‌برداری از مجتمع کارگاهی و مشارکت بخش خصوصی. هاشمی در تشریح این اقدامات گفت: « احداث مجتمع کارگاهی حدود دو دهه پیش شروع‌شده اما در عمل اتفاقی نیفتاده بود. در همان روزهای اول شروع به کار، جلسه‌ای با اصناف برگزار و توافقاتی صورت گرفت. پروژه، مجدد فعال شد؛ اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور و نوسانات قیمت، روند اجرای پروژه مقداری کند شد؛ بااین‌حال از شش‌ماهه دوم سال گذشته کار رونق گرفت. این پروژه هم به توسعه شهر کمک می‌کند و هم باعث رضایت‌مندی مردم می‌شود. محور بعدی مشارکت با بخش خصوصی است. ورود سرمایه‌گذاران در شرایط بد اقتصادی می‌توانست بسیار تأثیرگذار باشد. اقدامات زیادی در این رابطه صورت گرفت؛ حتی با سرمایه‌گذار خارجی مذاکراتی انجام شد که به دلیل نوسانات قیمت ارز برخی از این توافقات تحت تأثیر قرار گرفت. بااین‌حال با توجه به دید مثبتی که در سطح استان به این موضوع وجود دارد، امیدواریم این مشکلات برطرف شود؛ چرا که ورود سرمایه‌گذاران می‌تواند بخشی از مشکلات شهر را برطرف کند.»
پرده هشتم: همراهی شهروندان با شهرداری
اولین شهردار بومی مبارکه که خود از مردم همین شهر بود، باوجود کاهش شدید درآمدها اما حاضر نمی‌شود همشهریانش را تحت‌فشار بگذارد. وقتی از او درباره همراهی شهروندان در این شرایط سخت پرسیدیم، این‌گونه پاسخ داد: « نه‌تنها شرایط اقتصادی برای شهرداری‌ها وخیم بود، بلکه مردم هم در بدترین شرایط اقتصادی به سر می‌بردند. ما نمی‌توانستیم به مردم فشار وارد کنیم؛ چون می‌دانستیم مردم خود تحت‌فشار هستند، ولی به مشارکت مردم اعتقاد داشتیم و داریم. شورای شهر هم انتظار داشت هوای شهروندان را داشته باشیم. با برنامه‌ریزی صورت گرفته اتفاقات خوبی با مشارکت مردم رقم خورد؛ ازجمله راه‌اندازی مجتمع کارگاهی که با مشارکت خود اصناف صورت گرفت یا افزایش وصول عوارض که با مشارکت خود اصناف و کسبه از 18 درصد به 47 درصد رسید. هر جا مشارکت باشد، کارها خیلی سریع‌تر انجام می‌شود و من لازم می‌دانم همین‌جا از همراهی و مشارکت خوب شهروندان با شهرداری قدردانی کنم.»
پرده نهم: لذت خدمت به همشهریان
شهردار بومی بودن تیغی دو لبه است؛ هم برای شهروندان هم برای شهرداران. از او درباره این تجربه پرسیدیم و او این‌گونه پاسخ داد:« خواسته‌های مردم از یک شهردار بومی خیلی بیشتر است و این موضوع، خدمت‌رسانی را سخت می‌کند؛ اما وقتی در شهر خودت کارکنی سختی‌ها را هم تحمل می‌کنی. نتیجه پروژه‌های زیربنایی که انجام‌شده امروز دیده نمی‌شود، بلکه سالیان بعد برای شهر ارزش‌افزوده خواهد داشت. این کارها یک لذت مادام‌العمر برایم دارد. فقط به دلیل کمبود اعتبارات شرمنده مردم شدیم و آن‌طور که باید نتوانستیم خواسته‌های به‌حق مردم را برآورده کنیم و عذرخواهی می‌کنیم. امیدوارم در این مدت باقیمانده برنامه‌ریزی‌هایی که برای وصول اعتبارات شده است، به نتیجه برسد و بتوانیم بخشی از کارهایی را که نیمه‌تمام مانده است، تکمیل کنیم. افتخاری بود برای من به‌عنوان شهردار بومی در شهر خودم خدمت کنم. مردم شهر من شریف هستند و همراهی آن‌ها در این دوره به‌خوبی مشهود بود.»
پرده دهم: زنده نگاه‌داشتن امید مردم
کم‌کم به پایان گفت‌وگو نزدیک می‌شدیم. پرسش بسیار بود و زمان کم. به‌عنوان آخرین پرسش از او خواستیم درباره پروژه‌های عمرانی شهرکمی بیشتر توضیح دهد: « زمانی که فعالیتم به‌عنوان شهردار را شروع کردم، اصلی‌ترین مشکل ما کمبود نقدینگی و حقوق معوقه و هزینه‌های جاری بود. تا زمانی که این مشکل‌ها باشد، نمی‌توان به اجرای پروژه‌های عمرانی فکر کرد؛ بنابراین در سال اول دغدغه ما هزینه‌های جاری بود، اما با عبور از این تنگنا برنامه‌ریزی برای اجرای پروژه‌های عمرانی را طبق نیازسنجی از شهروندان شروع کردیم. با حضور در محلات مشکلات مردم را شنیدیم و برای هر محله‌ای برنامه‌ریزی کردیم. اکنون پروژه‌های عمرانی هر محله‌ای طبق خواسته‌های آن محله برنامه‌ریزی و اجرا می‌شود. البته تنها مشکل ما کمبود نقدینگی است؛ بنابراین سعی کردیم از کمترین اعتبار، بیشترین استفاده را برای تعریف و اجرای پروژه در همه محلات ببریم. هرچند برخی اعتقاد داشتند به‌جای اجرای پروژه‌های کوچک در همه محلات، چند پروژه بزرگ اجرا کنیم که به چشم بیاید، اما من دنبال خدمت‌رسانی به همه شهروندان بودم. مردم در این شرایط سخت نیاز به امید دارند و ما نباید کاری کنیم که باقیمانده امید مردم نیز از بین برود. امروز همه وظیفه‌داریم به‌جای تخریب یا ناامید کردن مردم، امید آن‌ها را زنده نگاه‌داریم.»
+ 1 - 2 
